Tômasy
I Tômasy na Tômà dia isan'ireo mpianatr'i Jesoa roa ambin'ny folo lahy. Izy ilay mpianatra tsy nino ny fahafatesan'i Jesoa ka nila nitsapa ny lanivoany.
Ny anarany
Atao hoe Te 'Oma izy amin' ny teny arameana izay midika hoe "kambana". Δίδυμος / Didymos ny dikan'izany amin'ny teny grika. Θωμᾶς / Thomas no fiantsoana azy amin'ny teny grika. Atao hoe Tomasy ilay Didimo (Tômà Didimo) izy ao amin'ny Filazantsaran'i Joany. Ao amin'ny soratra ivelan'ny Baiboly izy dia atao indraindray hoe Jodasy Tômasy (Jodasy Tômà) na Didimo Joda Tômasy (Didimo Joda Tômà). Ny Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy dia manoratra hoe Didymo (misy litera "y" anaty teny).
I Tômasy araka ny Baiboly
Ireo andalana miresaka an' i Tômasy
Tsy voaresaka ao amin' ireo Filazantsara sinôptika i Tômasy raha tsy ao amin’ ny lisitr' ireo Apôstôly (Mat. 10. 2; Mar. 3.16; Lio. 6.12). Ao amin' ny Evanjelin'i Joany kosa dia manana ny maha izy azy izy.
Lehilahy mafana fo i Tômasy araka io evanjely io ary tsapa izany tamin' ny teny nataony taorian' ny nanambaràn' i Jesoa ny nahafatesan' i Lazarosy:
"11 Izany no nolazainy; ary rehefa afaka izany, dia hoy Izy taminy: Matory Lazarosy sakaizantsika; fa handeha hamoha azy Aho. 12 Dia hoy ny mpianatra taminy: Tompoko, raha matory izy, dia ho tsara ihany. 13 Nefa Jesosy nilaza ny fahafatesany; fa nataon'izy ireo kosa fa fialan-tsasatra amin'ny torimaso no nolazainy. 14 Ary tamin' izany Jesosy dia nilaza tsotra taminy hoe: Maty Lazarosy; 15 ary faly Aho noho ny aminareo, satria tsy teo Aho, mba hinoanareo; fa andeha isika hankany aminy. 16 Dia hoy Tomasy (izay atao hoe Didymo) tamin' ny mpianatra namany: Andeha isika mba hiara-maty aminy."(Joa. 11.11-16).
Manana toe-tsaina mitsikera mba hahita ny marina koa izy araka ny resaka nifanaovany taorian’ ny fiaraha-misakafo farany tamin’i Jesoa:
[Hoy Jesosy:] "Ary fantatrareo koa ny lalana ho any amin' izay halehako. Hoy Tomasy taminy: Tompoko, tsy fantatray izay alehanao; ka hataonay ahoana no fahafantatra ny lalana? Hoy Jesosy taminy: Izaho no lalana sy fahamarinana ary fiainana; tsy misy olona mankany amin' ny Ray, afa-tsy amin' ny alalako. " (Joa. 14.4-6).
Nefa ny toetrany tsy mora minomino foana no ahafantarana azy indrindra ao amin’ ny tantaran’ ny fisehoan’ i Jesosy avy nitsangan-ko velona. Ao amin’ io evanjely io ihany dia voalaza fa tsy nety nino ny fahafatesan'i Jesosy i Tomasy raha tsy nahita maso ny holatra navelan’ ny fanomboana tamin’ ny hazofijaliana:
"24 Fa Tomasy, anankiray tamin'ny roa ambin'ny folo lahy, ilay atao hoe Didymo, dia tsy mba teo aminy raha tonga Jesosy. 25 Dia hoy ny mpianatra sasany taminy: Efa nahita ny Tompo izahay. Fa hoy kosa izy taminy: Raha tsy hitako eo amin' ny tànany ny holatry ny nohomboana, ka ataoko eo amin' ny holatry ny nohomboana ny rantsan-tanako, ary ataoko eo amin' ny lanivoany koa ny tanako, dia tsy mba hino aho. 26 Ary nony afaka havaloana, dia tafangona teo indray ny mpianany, ary teo koa Tomasy. Dia tonga Jesosy, rehefa voarindrina ny varavarana, ka nitsangana teo afovoany, dia nanao hoe: Fiadanana ho anareo. 27 Ary hoy Izy tamin' i Tomasy: Atehefo eto ny rantsan-tananao, ka jereo ny tanako; ary atehefo eto koa ny tananao, ka ataovy amin'ny lanivoako; ary aza ho isan' izay tsy mino, fa minoa. 28 Dia namaly Tomasy ka nanao taminy hoe: Tompoko sy Andriamanitro! 29 Hoy Jesosy taminy: Satria nahita Ahy ianao, dia nino; sambatra kosa izay tsy nahita, nefa nino." (Joa. 20.24-29).
Ny tenin' i Jesoa sy i Tômasy anohanana ny Trinite
Ireo tenin' i Tômasy ireo dia isan' ny teny anohan'ny mpino ny Trinite sy ny maha Andriamanitra an'i Jesoa.
"Dia namaly Tomasy ka nanao taminy hoe: Tompoko sy Andriamanitro!" (Joa. 20.28)
"5 Hoy Tomasy taminy: Tompoko, tsy fantatray izay alehanao; ka hataonay ahoana no fahafantatra ny lalana? 6 Hoy Jesosy taminy: Izaho no lalana sy fahamarinana ary fiainana; tsy misy olona mankany amin'ny Ray, afa-tsy amin' ny alalako. 7 Raha nahafantatra Ahy ianareo, dia ho nahafantatra ny Raiko koa; ary hatramin' izao dia mahafantatra Azy ianareo sady efa nahita Azy. 8 Hoy Filipo taminy: Tompoko, asehoy anay ny Ray, dia ampy ho anay izay. 9 Hoy Jesosy taminy: Izay ela izay no efa nitoerako teto aminareo, ka tsy mbola fantatrao ihany va Aho, ry Filipo? Izay nahita Ahy dia nahita ny Ray; koa ahoana no anaovanareo hoe: Asehoy anay ny Ray? 10 Tsy mino va ianao fa Izaho ao amin' ny Ray, ary ny Ray ato amiko? Ny teny izay lazaiko aminareo, dia tsy avy amiko izany lazaiko izany; fa ny Ray mitoetra ato amiko no manao ny asa. 11 Minoa Ahy fa Izaho ao amin'ny Ray, ary ny Ray ato amiko; fa raha tsy izany, dia minoa Ahy noho ny asa ihany aza." (Joa.14.5-11)
Marihina fa tsy ny fiangonana na ny fikambanana kristiana rehetra no manao fivoasana an' ireo andalana ireo hanohanana ny finoana ny Trinite.
Soratra apôkrifa amin'ny anaran'i Tômasy
Ny Kristiana dia tsy manao an'ireto asa soratra manaraka ireto ho nosoratan'i Tomasy na dia mitondra ny anaran'ilay apostoly izy ireo, dia ny Filazantsaran'i Tômasy (na Evanjelin'i Tômà) sy ny Asan'i Tômasy (na Asan'i Tômà). Tsy voaray ho isan'ny kanonan'ny Baiboly ireo asa soratra ireo.