Onitarisma (teolojia)

Ny onitarisma dia fampianarana ara-pivavahana tsy mino ny Trinite, izay milaza fa fanahy iray dia iray ihany Andriamanitra fa tsy tokana mizara ho persona telo. Ny onitarisma dia manohitra ny trinitarisma izay foto-pampianaran'ny kristianisma manaraka ny Konsily voalohany tao Nikea tamin'ny taona 325 sy ny Konsily tao Kalkedona tamin'ny taona 451 izay arahin'ireo fiangonana lehibe toy ny Fiangonana katolika sy Fiangonana ortodoksa ary ny ankamaroan'ny Fiangonana protestanta[1].

Ny firehana onitariana dia mandà ny maha Andriamanitra an'i Jesosy Kristy, izay ataony hoe olona manakaiky kokoa an' Andriamanitra ihany na koa mpaminaniny lehibe indrindra, fa tsy Andriamanitra. Ny onitarisma dia miampanga ny mpanaraka ny tenim-pinoan'ny Trinite ho tsy tena mivavaka amin' Andriamanitra tokana (monoteisma)[2]. Efa tany alohan'ny Konsily tao Kalkedona no nisian'ny onitarisma, ka ny tena fantatra dia ny arianisma tamin'ny taonjato faha-4. Taorian'ny nanjavonan'ny arianisma dia teraka indray tao Eorôpa ny onitarisma tao Polonia-Litoania sy tany Transilvania teo antenantenan'ny taonjato faha-16, vokatry ny fampianaran'i Ferenc Dávid sy Jean Sigismond Zápolya. Ny fiangonana onitariana voalohany dia niforona tao Angletera tamin'ny taona 1774 ka niseho amin'ny fomba ofisialy ny foto-pampianarana onitariana tao Etazonia tamin'ny taona 1784 tao amin'ny fampianaran'i James Freeman (1759-1835).

Tsy afangaro amin'ny Fiangonana oniata (na Fiangonana miray) ny onitarisma.