Fivavahana tandrefana

Ny fivavahana tandrefana dia ireo fivavahana nipoitra avy amin' ny kolontsaina tandrefana, izay miavaka amin' ny fivavahana tatsinanana, ny fivavahana afrikana, ary ny fivavahana iraniana. Matetika ny andian-teny hoe "fivavahana abrahamika" (jodaisma sy kristianisma ary silamo) dia matetika ampiasaina kokoa noho ny hoe "fivavahana tandrefana", satria avy any Atsinanana Akaiky no nipoiran' ireo fivavahana ireo.

Ny kolontsaina tandrefana tenany koa dia noheverina ho niharan' ny fisandratan' ny kristianisma sy ny fanadraisana azy ho fivavaham-panjakana tao amin' ny Empira Rômana tamin' ny fiafaran' ny taojato faha-4 ka ny teny hoe kristianisma dia manondro indrindra izany tantara mifampidimpiditra izany. Nisy akony betsaka tamin' ny kristianisma tandrefana ny fivavahana helenistika (indrindra ny platônisma) sy ny fivavahana amin' ny emperora rômana. Ny kristianisma tandrefana dia mifototra amin' ny katôlisisma rômana (fombam-pivavahana latina), tsy tahaka ny fivavahana ôrtôdôksa tatsinanana, izay nisarahany tamin' ny fivakisana lehibe tamin' ny taonjato faha-11, sady ahitana koa ireo fivavahana prôtestanta izay nisaraka tamin' ny katôlilsisma rômana tamin' ny taonjato faha-16. Hatramin' ny taonjato faha-19 no mankaty, ny fiavahana tandrefana dia nitombo karazana tao amin' ny fihetsihetsehana ara-pivavahana vaovao, isan' izany ny ôkoltisma, ny spiritisma ary ireo endrika maron' ny neôpaganisma.