Fiteny any Pakistàna
Ny fiteny any Pakistàna dia maro isan-karazany, nefa ny fiteny ordo sy ny fiteny anglisy no fiteny ôfisialy. Ny fiteny ordo dia fiteny ifaneraseran' ny ankamaroan' ny mponina any Pakistàna (80 %) nefa ny 7 % ihany no teraka tamin' io fiteny io. Tamin' ny fiforonan' ilay firenena sy ny fitadiavana fiteny tsy miandany raha mitaha amin' ireo fiteny isam-paritra no nanombohan' ny fananan-danjan' ity fiteny ity. Fiteny faharoa ho an' ny 5 %n' ny mponina ny fiteny anglisy sady fitenin-dreny ho an' ny mponina miisa 100 000 any ho any.
Ny fitenin-dreny miely patrana indrindra ao amin' io firenena io dia tsy mitovy amin' ireo fiteny ôfisialy roa. Matetika izy ireo no an' ny faritra ara-jeôgrafia sy amin' ny foko manokana: ny fiteny penjaby (tenenin' ny 39 % amin' ny mponina) ary ny fiteny saraiky (12%) ho an' ny Ponjaby, ny fiteny pastô (18%) ho an' ny Pastona, ny fiteny sindy (15%) ho an' ny Sindy, ny fiteny ordo ho an' ny Mohajiry (7%) ary koa ny fiteny balotsy (3%) sy ny fiteny brahoy (1%) ho an' ny Balotsy na ny Brahoy.
Ny fiteny ampiasaina ao amin' io firenena io, teo amin' ny tantara, dia nandray akony indiana sy arabo ary persiana. Ny toeran' ny fiteny eo amin' ny fiaraha-monina sy eo amin' ny andrim-panjakana dia fototry ny resabe isan-karazany ao amin' io firenena io. Na dia eo aza ny finiavan' ny governemanta dia miady mafy ny fiteny ordo hanohitra ny fiteny any amin' ny faritra. Miezaka ny hahazo fankatoavana ôfisialy ireto farany, fa ny hafa toa ny fiteny saraiky sy ny fiteny hindkô dia matetika heverina ho endri-pitenim-paritra tsotra, na dia eo aza ny fitakiana azy ho fiteny mahaleo tena manana ny zony manokana.
Ireo fiteny ôfisialy
Ny fiteny ordo miaraka amin' ny fiteny anglisy no fiteny ôfisialin' ny Repoblika Islamikan' i Pakistàna. Ny andininy faha-251 ao amin’ ny Lalàm-panorenana 1973 dia manambara fa "ny fiteny nasiônalin' i Pakistàna dia ny fiteny ordo, ary hisy fepetra tokony horaisina mba hampiasana azy amin’ ny fomba ofisialy (...) ao anatin’ ny 15 taona manomboka amin’ io andro io".
Ny fiteny anglisy
Ny lahatsoratry ny lalam-panirenana dia manohy ao amin' ny fehin-tsoratra 2 fa ny fiteny anglisy dia azo ampiasaina amin' ny fomba ôfisialy mandra-pahavitan' ity dingana tetezamita 15 taona voalaza ao amin' ny andalana voalohany ity. Noho izany, raha ny fiteny anglisy sy ny fiteny ordo no matetika aseho ho fiteny ôfisialy mifanila, ny hevitry ny lahatsoratra dia manao ny fiteny ordo ho hany fiteny ôfisialy, fa ny fiteny anglisy dia nomena alalana fotsiny ho fiteny tetezamita alohan' ny hanjakan' ny fiteny ordo tanteraka.
Ampiasaina betsaka amin’ ny haino aman-jery ny fiteny anglisy. Ny fiteny anglisy koa dia ilaina amin' ny fifandraisana amin' ny firenena hafa ao amin' ny faritra. Izy io dia tazonina ho iray amin' ireo fiteny ifaneraserana ao amin' io firenena io hifandraisan' ny samy foko ary mijanona ho fiteny diplômatika ifandraisana amin' i India.
Ny fiteny ordo
Na dia fiteny ôfisialy aza ny fiteny ordo dia vitsy an'isa ny Pakistaney miteny ordo: zara raha 7 % amin' ny mpiteny teratany. Hita any amin' ny afovoan' ny tanàn-dehibe izy ireo, anisan' izany i Karachi, i Hyderabad ary i Islamabad. Ny vahoaka mohajiry (muhadjir) no voalohany mampiasa tsara io fiteny io. Miozolomana avy any India izy ireo izay nifindra monina tany Pakistàna tamin' ny nananganana an' io firenena tamin' ny taona 1947, ary nandray anjara betsaka tamin' ny hetsika izay nitarika ho amin' ny famoronana ilay firenena. Nampandrosoina ihany koa ny fiteny ordo satria hita fa mety ho an' ny firaisam-pirenena, satria ialana amin' ny fandaniana amin' ny fiteny sasany izay manjaka amin' ny faritra samihafa ao amin' ilay firenena. Io faniriana hametraka ny fiteny ordo ho fiteny ôfisialy tokana mandritra ny adihevitra ao amin' ny Antenimieram-panorenana io dia niteraka ny Hetsiky ho an' ny Fiteny ao Pakistàna Atsinanana hanohanana ny fiteny bengaly, izay nekena ho fiteny ôfisialy tamin' ny taona 1956, mandra-pisarahan' i Bangladesy tamin' ny taona 1971.
Ireo fitenim-paritany
Fiteny isam-paritany
Fitenim-paritany efatra no manjaka amin' ireo faritany efatra ao Pakistàna. Ny be mpampiasa indrindra dia ny fiteny ponjaby, ny ankamaroany dia manjaka ao amin' ny faritanin' i Punjab, izay manankarena sy be mponina indrindra ao amin' ny firenena. Araka izany, efa ho ny 38,8 % amin' ny Pakistaney no mananao ny fiteny ponjaby ho fiteniny voalohany araka ny fanisam-bahoaka tamin' ny taona 2017, ary 70 % ny ao Punjab. Manampy iaay io ny fiteny saraiky, izay fitenin-drenin' ny 12 % amin' ny mponina. Any amin' ny faritra atsimon' iny faritany iny ihany izy io, ary heverina ho endriky ny fiteny penjaby indraindray nefa heverin' ny hafa ho fiteny mahaleo tena manana ny zony. Ny fiteny hindkô ihany koa dia iharan' ny fiheverana mitovy amin' izany ao amin' io firenena io. Ireo fiteny landà dia ivondronan' ny 53 % amin' ny Pakistaney.
Araka ny fanisam-bahoaka tamin' ny taona 2017 ihany, ny fiteny pastô no fiteny faharoa be mpampiasa indrindra ao any Pakistàna, izay tenenin' ny 18,2 %n' ny mponina. Ny Pastona no tena miteny azy, ao amin' ny faritanin' i Khyber Pakhtunkhwa efa ho 77 % amin' ny mponina ao aminy ary 35 % amin' ny mponina ao Balochistan, indrindra any amin' ny faritra avaratra. Ny fiteny fahatelo be mpampiasa indrindra ao Pakistàna dia ny fiteny sindy, any amin' ny faritanin' i Sindh. 14,6 % eo ho eo amin' ny Pakistaney no miteny izany, ka ny 62 % aamin' izany dia ao amin' ny faritanin' i Sindh. Io no fiteny faharoa manan-danja indrindra araka ny tombantomban' ny World Factbook. Ny fitenim-paritany farany dia ny fiteny balotsy, tenenina any amin' ny faritany mahantra sy vitsy mponina ao Balochistan, izay tenenin' ny 35 %n' ny mponina ao aminy, ary eo amin' ny 3% manerana an' i Pakistàna.
Satan' ny fitenim-paritany
Ny Lalàm-panorenan' ny taona 1973 dia miteny ao amin' ny andalana faha-3 amin' ny andininy faha-251 fa ny Antenimieram-paritany dia afaka manome sata ôfisialy ny tenim-paritra "nefa tsy manohintohna ny fiteny ôfisialy". Io andinin-teny io dia milaza fa ny fivoriambe dia tsy maintsy mifidy lalàna izay manazava ny fepetra mikendry ny fampianarana sy ny fampiroboroboana ary ny fampiasana azy. Ny Antenimieram-paritany ao Sindh ihany no nifidy ny fepetra toy izany momba ny fiteny sindy, noho izany dia ampiasaina amin' ny fomba ôfisialy amin' ny fitantanan-draharaha sy ny andrim-panjakana eo an-toerana io fiteny io.
Ireo fitenin' ny vitsy anisa
Fitenin' ny vitsy an'isa maromaro no ampiasaina ao Pakistàna. Matetika izy ireo no akaikin' ny fiteny manan-danja kokoa na avy amin' ny lova ara-tantara, na avy amin' ny fifindrà-monina vao haingana, ohatra, avy any Afganistàna. Ny manan-danja indrindra, araka ny fanisam-bahoaka tamin' ny taona 2017, dia ny fiteny hindkô (2,2 %), tenenina any amin' ny tapany avaratra-atsinanan' ny faritanin' i Khyber Pakhtunkhwa, ary ny fiteny brahoy (1,2 %), tenenina ao afovoan' i Balochistan.
Any amin' ny tapany avaratr' i Pakistàna, misy fiteny an-toerana marobe: ny fiteny kasmiry (0,17 %), ny fiteny sina, ny fiteny balty, ny fiteny ladaky, ny fiteny borosasky dia tenenina ao amin' ny faritanin' i Azad Kashmir sy Gilgit-Baltistan. Ny fiteny kôoara dia hita ao amin' ny distrikan' i Chitral ihany koa.
Ny fiteny na tenim-paritra akaikin' ny fiteny persiana dia ampiasaina any amin' ny faritra samihafa ao amin' ilay firenena, toy ny fiteny hazarà (indrindra fa any Quetta) na ny fiteny dary, avy amin' ireo mpifindra monina na mpitsoa-ponenana avy any Afganistàna, indrindra fa hatramin' ny taona 1980 vokatry ny ady samihafa izay niantraika tamin’ iny faritra iny.