Fiteny kositika

Ny fiteny kositika dia fianakaviam-piteny ao amin'ny Tandrok'i Afrika (Jibotỳ, Etiopia, Somalia, Eritrea) sy ao amin'ny Lohasahan'i Nily ary manamorona ny morontsiraky ny Ranomasina Mena (hatrany Sodàna ka hatrany amin'ny faritra atsimo ao Ejipta). Avondrona ho sampan'ny fianakaviam-piteny hamito-semitika (na afro-aziatika na afraziana) ireo fiteny ireo, izay miely ao amin'ny antsasany avaratr'i Afrika hatrany Atsinanana Akaiky (ny fiaviana sy ny fitodiky ny fielezan'ireo fiteny ireo dia tsy fantatra mazava, mety avy any Azia ka nankany Afrika na ny mifamadika amin'izany). Tamin'ny taona 1858 no nanomezana io anarana hoe kositika io.

Sarintany maneho ny fitsinjaràn'ny fiteny hamito-semitika: amin'ny loko manga marevaka ny fiteny kositika.

Ny teny hoe "kositika" dia avy amin'ny anarana hoe Kosy izay hita ao amin'ny Bokin'ny Genesisy ao amin'ny Baiboly, izay anaran' ny zanak'i Hama (na Kama) zafikelin'i Noa (na Nôe), sady niavian'ny anaran'ny vahoaka atao hoe Kosita ao amin'ny Fanjakan'i Kosy tao atsimon'i Ejipta sy tao Etiopia.

Ny fiteny kositika maro mpiteny indrindra dia ny fiteny ôrômô tenenina indrindra ao Etiopia sady misy mpiteny miisa any amin'ny 35 tapitrisa, manaraka azy ny fiteny somalỳ izay misy mpiteny miisa 20 tapitrisa (isan'izany ny mponina any am-pielezana), ny fiteny afara izay misy mpiteny miisa 5 tapitrisa (Etiopia, Jibotỳ, Eritrea) ary ny fiteny sidama izay misy mpiteny any amin'ny 3 tapitrisa.

Misy fiteny kositika iray, ny fiteny beja izay tenenin'ny olona miisa 1,2 tapitrisa. Ny fiteny somalỳ, izay fiteny ofisialy manampy ny fiteny arabo, no hany fiteny kositika ampiasaina ofisialy ao amin'ny firenena iray. Isan'ireo fitenim-pirenena ao Jibotỳ miaraka amin'ny fiteny afara ny fiteny somalỳ.