Anabatisma
Ny anabatisma dia firehana prôtestanta eo amin' ny fivavahana kristiana izay manandratra avo ny batisa an-tsitrapon' ny olona efa tonga saina. Mihevi-tena ho nipoitra avy hatrany amin' ny Fiangonana voalohany fa tsy nikambana tamin' ny Fingonana katôlika ny Anabatista.
Fiforonan-teny
Ny teny hoe anabatista dia avy amin' ny teny grika hoe anabaptizein izay midika hoe "mamerina batisa" na "mamerina batemy", izany hoe mamerina manao batisa indray olona efa vita batisa avy amin' ny fiangonana hafa.
Fiitaran' ny fiheverany
Izany no hevitry ny Fanavaozam-piangonana lalim-paka, nefa hita tao amin' ireo Valdeana sy ireo Bôgômila sy ireo Paolisiana ary koa ny fiangonan' ny Kristiana apôstôlika tao Tesalônika tamin' ny taonjato faha-16 izany[1]. Mihevi-tena ho nipoitra avy hatrany amin' ny Fiangonana voalohany fa tsy nikambana tamin' ny Fingonana katôlika ny Anabatista.
Lasa nanana heviny ara-pôlitika ny teny hoe anabatisma anelanelan' ny tantara satria nanohitra ny fahefana ara-pôlitika sy ara-pivavahana niorina tao Renania (dia ny teôkrasian' i Mônstera) sy tao amin' ny kantôn' i Berna tamin' ny taonjato faha-16 ny Anabatista[2].
Ny ankabeazan' ny Anabatista anefa tsy nanaraka ireo rahalahiny nampiasa herisetra, ka ankehitriny izy ireo dia mitambatra ao amin' ny vondrom-pivavahana mandala ny tsy fampiasana herisetra, ary koa ny tsy fanoherana amin' ny anaran' ny fitiavan' Andriamanitra sy noho ny Fanjakan' Andriamanitra tsy eto amin' izao tontolo izao. I Voltaire sy i Tolstoï dia manao tsiahy matetika ny tenin' ireo Anabatista ao amin' ny boky soratany [3].
Fiangonana na fikambanana anabatista na mifandray aminy
Maro ireo fikambanana evanjelika mitonon-tena ho mpandova ny anabatisma, indrindra noho ny fitsipahany ny fanaovana batemin-jaza (frantsay: pédobaptisme).
Fiangonana na fikambanana anabatista
Ireto avy ireo Fiangonana na fikambanana anabatista ka ny betsaka aminy dia ny Menônita:
- ny Amisy (alemàna: Amische; anglisy: Amish);
- ny Hoterita (anglisy: Hutterites ; alemàna: Hutterer);
- ny Mpirahalahy ao amin’ i Kristy (alemàna: Brüder in Christo; anglisy: Brethren in Christ);
- ny Mpirahalahy Batista Jermanika (anglisy: German Baptist Brethren; alemàna: Schwarzenauer Brüder);
- ny Menônita Mpandala ny Rakitry ny Ela (anglisy: Conservative Mennonites);
- ny Fikambanana Maneran-tanin’ ny Menônita (anglisy: Mennonite World Conference);
- ny Mpirahalahy Menônita (anglisy: Mennonite Brethren);
- ny Vondrona Menônita Tranainy (alemàna: Altkolonier-Mennoniten; anglisy: Old Colony Mennonites);
- ny Menônitan’ ny Holafitra Tranainy (alemàna: Mennoniten alter Ordnung; anglisy: Old Order Mennonites);
- ny Menônita Rosiana (anglisy: Russian Mennonites; alemàna: Russlandmennoniten; rosiana: Меннониты в России / Mennonit'i v Rossii).
Fiangonana na fikambanana mifandray amin' ny anabatisma
- ny Svenkfeldiana (anglisy: Schwenkfelders);
- ny Fiangonana batista (anglisy: Baptists);
- ny Pietisma (anglisy: Pietism);
- ny Pietisma Lalim-Paka (anglisy: Radical Pietism);
- ny Hernhotiana (anglisy: Herrnhuters);
- ny Inspirasionalista (anglisy: Inspirationalists);
- ny Mpangovitra na Koakera (anglisy: Quakers);
Jereo koa:
Loharano
- Church of God Christ, mennonite, This is my Heritage, Gospel Publishers, 1995, 136 p. (pp. 54-80)
- Church of God Christ, Mennonite, This is my Heritage, Gospel Publishers, Church of God in Christ, 1995, 136 p., p.72.
- Philip Yancey, Ce Jésus que je ne connaissais pas, Editions Farel, 1er janvier 2001 (ISBN 9782863142530; azo vakina eto [tahiry])